Hóa học của dị ứng

Thời tiết mấy hiện tại ở nơi tôi sống gần đây chẳng dễ chịu chút nào. Thời tiết thì âm u, nhiều mây, mù sương vào sáng sớm. Độ ẩm thì cao dẫn đến mũi của tôi cứ khụt khịt mãi chẳng dễ chịu chút nào. Nếu bạn cũng có những triệu chứng giống như tôi thì chắc hẳn bạn đang bị viêm mũi dị ứng. Đây chỉ là một loại bệnh thường gây ra bởi thời tiết đổi thay, khói bụi do ô nhiễm môi trường bên ngoài và các tác nhân gây dị ứng từ môi trường bên trong như các loại bọ hoặc bụi bẩn trong sinh hoạt… ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sinh hoạt của hơn 150 triệu người trên toàn thế giới.

bởi vậy trong bài viết lần này, blog sẽ đề cập về hóa học của dị ứng để giúp cho các bạn hiểu rõ hơn về loại bệnh này, cũng như những điều thích xung quanh chủ đề này nhé!

Giới thiệu

Vấn đề môi trường và biến đổi khí hậu là một trong những chủ đề được quan tâm hàng đầu trên toàn cầu. Tại Việt Nam , tình trạng ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu luôn ở mức báo động. Theo thưa chất lượng môi trường EPI 2016 (Đại học Yale, Mỹ), Việt Nam xếp thứ 170/180 nhà nước và vùng bờ cõi về chất lượng môi trường và cũng là một trong 6 nhà nước chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ biến đổi khí hậu. Trong đó, trên 87% dân số mắc phải các triệu chứng viêm mũi dị ứng, chỉ riêng tại TP.HCM, có khoảng 1.5 triệu người bị viêm mũi dị ứng mãn tính.

Vậy thì dị ứng là gì?

Để giải đáp cho câu hỏi chuẩn xác dị ứng là gì, thật sự không rõ ràng. Những gì được biết cho đến thời điểm hiện tại, là thân của một số người phản ứng thái quá với sự hiện diện của một số chất. Những chất này không tạo ra ảnh hưởng xấu ở hầu hết mọi người. thân thể con người có thể vượt qua những tác động này bằng cách sản xuất kháng thể. Chúng là những protein có cấu trúc phức tạp được gọi là globulin .

Có ba loại cơ bản của globulin là alpha, beta và gamma. hồ hết các phân tử kháng thể là gamma globulin. Vì mối quan hệ của chúng với hệ thống miễn nhiễm, chúng còn được gọi là immunoglobulin và được ký hiệu là Ig. Có năm loại globulin miễn nhiễm khác nhau là: IgA, IgD, IgE, IgG và IgM. Trong đó, hệ trọng đến phản ứng dị ứng chính yếu thuộc loại IgE.

Những chất kích thích sinh sản kháng thể là gọi là kháng nguyên . Kháng nguyên thường là protein hoặc phức hợp giữa cấu trúc protein và carbohydrate. Khi bạn có phản ứng dị ứng, những kháng nguyên này là một phần nhỏ của chất đó đã xâm nhập vào thân và gây ra các phản ứng. ví dụ như chúng có thể bao gồm bụi, phấn hoa và nọc độc của côn trùng.

Sau đó, các tế bào trong cơ thể phân tách kháng nguyên này và chuyển thông báo về chúng cho các tế bào khác tạo ra các kháng thể. Những kháng thể này tấn công một kháng nguyên cụ thể và có ít hoặc không có tác dụng với các kháng nguyên khác. Các kháng thể vẫn còn trong máu sau khi loại bỏ kháng nguyên. Các kháng thể IgE chịu trách nhiệm chính cho nhiều phản ứng dị ứng phổ thông nhất như như sốt cỏ khô, suyễn, sốc phản vệ, nổi mề đay và chàm.

Không ai được sinh ra với kháng thể IgE trong cơ thể của họ. Khi lần trước nhất xúc tiếp với chất gây dị ứng, phải mất khoảng 10 ngày trước khi IgE phát triển. Đến lúc này chất gây dị ứng đã biến mất nên không có phản ứng dị ứng xảy ra. tiếp xúc lần thứ hai hoặc muộn hơn với chất gây dị ứng thì hẳn nhiên sẽ gây ra phản ứng dị ứng. Tuy nhiên cần phải mất nhiều lần xúc tiếp thì dị ứng mới xuất hiện.

Vai trò của IgE

IgE không phải là một cấu trúc protein đơn (phân tử) mà là một lớp phân tử. mỗi loại lại có cấu trúc hơi khác nhau. Mỗi phân tử phản ứng với một kháng nguyên cụ thể. Đây là lý do tại sao mọi người lại có những triệu chứng dị ứng biệt lập.

IgE hiện diện trong thân thể với số lượng cực nhỏ, khoảng 1 phần triệu trong huyết tương. Người bị phản ứng dị ứng có nhiều IgE hơn thường nhật. Ví dụ, một người mắc bệnh hen suyễn dị ứng có lượng IgE cao gấp sáu lần so với một người mắc bệnh hen suyễn không dị ứng và những người bị sốt cỏ khô có IgE cao gấp 14 lần so với người không dị ứng.

Đuôi của một phân tử IgE (có hình chữ Y) gắn vào các tế bào nhất mực trong thân thể được gọi là tế bào mast (hay còn gọi là dưỡng bào). Một tế bào mast đơn có thể liên kết hơn 100.000 phân tử IgE. Trong tế bào mast là các hạt chứa hóa chất được xem là mediator (chất trung gian). Khi một chất gây dị ứng phối hợp với phân tử IgE trên tế bào mast, các chất trung gian được giải phóng.

dù rằng nhiều hóa chất khác nhau có mặt như là chất trung gian, nhưng chỉ có hai trong số chúng chừng như đóng vai trò trong dị ứng của con người. Đó là histamine và chất phản ứng chậm (gọi tắt là SRA-A). Trong đó, histamine là hóa chất chịu bổn phận cho phản ứng chúng ta thường gặp, liên can đến dị ứng như ngứa, sưng, và sổ mũi.

Những loại dị ứng căn bản

Có bốn cách để chất gây dị ứng xâm chiếm thân thể chúng ta. Đó là (a) hít, (b) ăn, (c) chạm và (d) tiêm. Một khi các chất gây dị ứng hiện diện trong thân, có hai loại dị ứng khác nhau phản ứng. Chúng được phân loại là ngay tức thì hoặc bị trì hoãn, tùy thuộc vào thời gian cần thiết phản ứng dị ứng xuất hiện.

Một phản ứng lập tức là một trong đó các triệu chứng xuất hiện trong vòng vài phút sau xúc tiếp với chất gây dị ứng. Trong khi đó, một phản ứng chậm trễ mất ít nhất bốn giờ hoặc đôi khi thậm chí vài ngày sau khi tiếp xúc để cho các triệu chứng xuất hiện. tiêu biểu của phản ứng chậm là dị ứng xúc tiếp như nước hoa trong xà phòng, cây thường xuân độc và từ khước nội tạng.

Có các cơ chế khác nhau đang hoạt động trong hai loại phản ứng dị ứng. Cơ chế được biểu hiện ở trên áp dụng cho phản ứng dị ứng tức tốc. Tuy nhiên, trong các phản ứng chậm trễ, không kháng thể được tìm thấy trong máu; thay vì phản ứng chậm trễ qua trung gian của các tế bào. Nhiều phản ứng chậm trễ can dự đến các loại miễn nhiễm khác. IgG có can dự đến yếu tố Rh , điều này liên tưởng đến trẻ lọt lòng và viêm phổi dị ứng. IgA và IgM có can dự đến các phản ứng dị ứng can dự đến huyết mạch và thận. Cả IgA và IgE có liên hệ đến dị ứng thực phẩm thường xảy ra ở người người thiếu IgA. IgA ngăn chặn dị ứng thực phẩm bằng cách kết hợp với dị ứng liên can đến những dị ứng này.

Mặc dù người ta thường cho rằng một số loại phản ứng dị ứng có thể được kích hoạt bởi bao tay và phản ứng cảm xúc, điều này là không đúng sự thực. căng thẳng và xúc cảm có thể làm tăng thêm một phản ứng, đặc biệt là trong hen phế quản và sốt cỏ khô nhưng chúng chẳng thể bắt đầu một phản ứng. Tuy nhiên, có một mối tương quan giữa di truyền và dị ứng. Nếu một trong ba mẹ bạn bị dị ứng,thì bạn sẽ có nhịp bị dị ứng hơn. Nếu cả ba má bạn đều bị dị ứng thì thời cơ bạn bị dị ứng là khoảng 80%, dù rằng nó có thể không một mực là dị ứng giống như bố mẹ bạn.

Vai trò của histamine

Histamine , được hình thành bởi sự cố của một axit amin phổ thông được gọi là histidine, được tìm thấy ở nồng độ cao trong các hạt trong các tế bào mast, và phóng thích khi các hạt chuyển di đến các cạnh bên ngoài của tế bào mast. Chúng thải ra histamine phê chuẩn một lỗ hổng trợ thời trong màng tế bào.

Trong các phản ứng ngay tức thì, histamine có thể chiếm nhiều, nếu không phải toàn bộ, các triệu chứng can hệ đến một phản ứng dị ứng. Histamine gây ra sự giãn nở của các mạch máu và làm tăng khả năng chất lỏng trong máu rò rỉ ra khỏi mao quản. Những chất lỏng này chịu nghĩa vụ cho sưng mô. Histamine cũng gây co và sưng các cơ trơn, kích thích sinh sản nước bọt, nước mắt và tiết ra chất nhầy. Nó cũng có thể gây ra sự sụt giảm lớn huyết áp và tạo ra một tình trạng được biết đến như sốc phản vệ, dẫn đến tử vong.

Cách xử lý dị ứng

Ba phương pháp được dùng trong điều trị dị ứng: (a) tránh, (b) giải mẫn cảm, và (c) hóa chất (thuốc). Khi một người biết anh ấy / cô ấy dị ứng với nguyên liệu gì, điều trị tốt nhất là tránh gây dị ứng càng nhiều càng tốt. Trong một số trường hợp nghe đâu chuyển sang một phần khác của giang san có thể giúp đỡ, đặc biệt là dị ứng với phấn hoa, nhưng nói chung điều này không hoạt động. Những người bị sốt cỏ khô di chuyển từ một phần của quốc gia có lượng phấn hoa cao đến mức thấp về phấn hoa, thường bị dị ứng với các loại phấn hoa khác nhau tìm thấy trong ngôi nhà mới của họ.

Liệu pháp giải nhạy cảm liên quan đến tiêm một lượng chất gây dị ứng càng ngày càng tăng nếu người có nồng độ IgE cao. Các thuật ngữ đương đại cho giải mẫn cảm là quá nhạy cảm, có nghĩa là giảm độ nhạy. Một lượng nhò chất gây dị ứng được tiêm trong một khoảng thời gian trong tuần. Tuy nhiên, hiệu quả không rõ ràng cho đến sáu hoặc mười hai tháng điều trị. Tiêm được thực hành trong phòng mạch của bác sĩ vì khả năng phản ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ) với chích thuốc.

Có vẻ lạ khi tiêm một người với cùng một chất gây dị ứng gây ra vấn đề, nhưng quy trình có vẻ hiệu quả tăng lượng kháng thể IgG trong thân hình. Những kháng thể ngăn chặn sự kết hợp của chất gây dị ứng với IgE, ngăn chặn sự phóng thích của các trung gian hóa học. Liệu pháp này là đặc biệt hữu dụng cho dị ứng với ong, hornet, và ong bầu, và có hiệu quả đối với dị ứng phấn hoa.

Sau đây là cách xử lý hóa học liên hệ đến ba nhóm thuốc khác nhau: Epinephrine (adrenaline), steroid và thuốc kháng histamine,

• Thuốc kháng histamine

Thuốc kháng histamine có lẽ là tốt nhất được biết đến và phân phối rộng rãi nhất trong các hóa chất được dùng để làm giảm triệu chứng dị ứng. Hơn 50 loại thuốc kháng histamine khác nhau có sẵn ở trên thế giới, thường kết hợp với thuốc thông mũi hoặc thuốc giảm đau trong thuốc ho.

Thuốc kháng histamine không chữa dị ứng. Chúng làm việc bằng cách cạnh tranh với histamine cho các vị trí trên các tế bào. Bằng cách ngăn chặn histamine từ những vị trí này, chúng ngăn ngừa sưng, ngứa và các triệu chứng khác liên can đến phản ứng của histamine với các tế bào. Các histamine sớm có thể đi qua màng não và gây buồn ngủ, dẫn đến việc sử dụng chúng như thuốc ngủ. Hai trong số các thuốc kháng histamine mới hơn, astemizole và terfenadine, không thể vượt qua rào cản này, và do đó không gây buồn ngủ. Các tác dụng phụ nghiêm trọng khác gần đây đã được kết liên với những thuốc kháng histamine này.

Có rất nhiều lý do thuốc kháng histamine ảnh hưởng đến những người khác nhau theo những cách khác nhau. Chỉ bằng cách làm việc với bác sĩ của bạn, bạn có thân xác định đâu là cách tốt nhất cho bạn để thực hành.

• Epinephrine

Epinephrine (adrenaline) là loại thuốc mạnh trước nhất được bán để điều trị dị ứng. Nó làm giảm các cơ trong phế quản và do đó có hiệu quả trong hen phế quản. Khi mọi người đang hấp tấp đến bệnh viện với một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, epinephrine được tiêm. Điều này đã cứu mạng nhiều người đã bị sốc phản vệ do phản ứng với chất gây dị ứng. Epinephrine được biết đến như một loại thuốc giao cảm, vì nó kích thích hệ thống tâm thần giao cảm cùng với việc làm giãn cơ trơn.

Nhiều hợp chất khác cũng được dùng như hóa chất giao cảm: được biết đến nhiều hơn là noradrenaline (norepinephrine), ephedrine và isoproterenol. Các xanthine và theophylline là hao hao nhau. Theophylline thường được dùng trong thuốc dạng hít như một chất làm giãn phế quản. Nó cũng được sử dụng để xác định dung tích phổi. Một số bệnh nhân bị vấn đề phế quản cảm thấy họ có thể thở tốt hơn sau khi uống một cốc cà phê. Điều này xảy ra vì theophylline là một trong hàng trăm hóa chất được tìm thấy trong mùi hương cà phê.

• Steroids

Các adrenocorticoid ( corticosteroids ) cũng rất quan trọng trong điều trị dị ứng. Một số loại thuốc steroid phổ thông hơn được dùng là hydrocortison, prednison, betamethasone, triamcinolone, và fluocinolone. Chúng giúp giảm đỏ, sưng và ngứa liên tưởng đến phản ứng dị ứng và đặc biệt hữu ích cho hen phế quản, nổi mề đay, rối loạn mắt, và bệnh chàm. Steroid làm giảm sưng và tàng trữ chất lỏng hệ trọng đến các phản ứng dị ứng, nên chúng có thể được sử dụng trong các trường hợp nặng của suyễn phế quản.

Trên đây là những thông báo căn bản về hóa học của dị ứng. mong sẽ giúp ích cho các bạn phần nào. Lần sau nếu có ai hỏi về vấn đề này thì hãy nhớ về hóa học đằng sau nhé!

Tham khảo Henry Daley , Ahmed Elshemy , C&EN và Jessica Griswold .